Khi làm theo team bạn phải đối mặt với nhiều thứ, trong đó có việc code làm sao cho mọi người trong team đọc hiểu, không phải bỏ chạy mấy trăm mét vì code lởm của bạn gây ra. Vậy thì code Laravel làm sao cho chuẩn, hãy đọc hết bài viết này nhé!

Đặt vấn đề

Khi ta mới bắt đầu học code, việc ta quan tâm chỉ là code làm sao cho chạy được. Chấm hết đúng không nào, nhưng theo thời gian bạn không còn code một mình nữa, ở level cao hơn bạn phải code theo team vì dự án trăm ngàn đô, triệu đô... không thể 1 người code mà được.

Khi làm theo team bạn phải đối mặt với nhiều thứ, trong đó có việc code làm sao cho mọi người trong team đọc hiểu, không phải bỏ chạy mấy trăm mét vì code lởm của bạn gây ra. Vậy thì code Laravel làm sao cho chuẩn, hãy đọc hết bài viết này nhé!

1. Nguyên tắc ĐƠN TRÁCH NHIỆM - Single responsibility principle (SRP)

Một lớp và một phương thức nên chỉ có một trách nhiệm và nên chỉ có một trách nhiệm mà thôi, cái này là nguyên tắc của SOLID trong hướng đối tượng PHP mình sẽ có một bài nói rõ hơn về nguyên tắc SOLID trong PHP nhé.

Giả sử như bẳng user của bạn có các trường là first_name, middle_name, last_name, gender và bạn muốn lấy ra full_name. Nhưng nếu user đã đăng nhập, đã được xác nhận và user đó là khách hàng của công ty bạn, bạn phải xưng hô Ông/Bà ở đằng trước tên. Sử dụng Accessors trong Laravel ta làm như sau:

Coder Laravel gà sẽ viết:

public function getFullNameAttribute()
{
    if ($this->gender) {
	    $genderText = 'Mr. ';
	} else {
		$genderText = 'Mrs. ';
	}
	
	if (auth()->user() && auth()->user()->hasRole('client') && auth()->user()->isVerified()) {
		return $genderText . $this->first_name . ' ' . $this->middle_name . ' ' . $this->last_name;
	} else {
		return $this->first_name . ' ' . $this->last_name;
	}
}

Coder Laravel chuẩn sẽ viết:

public function getFullNameAttribute()
{
    return $this->isVerifiedClient() ? $this->getFullNameLong() : $this->getFullNameShort();
}

public function isVerifiedClient()
{
	// Trả về true or false
    return auth()->user() && auth()->user()->hasRole('client') && auth()->user()->isVerified();
}

public function getFullNameLong()
{
    return $this->gender_text . $this->first_name . ' ' . $this->middle_name . ' ' . $this->last_name;
}

public function getFullNameShort()
{
    return $this->first_name . ' ' . $this->last_name;
}

public function getGenderTextAttribute()
{
	// Nếu là nam
	if ($this->gender) {
		return 'Mr. ';
	}
	return 'Mrs. ';
}

Tách bạch mọi thứ ra hết, mỗi hàm chỉ đảm nhận 1 nhiệm vụ xử lý duy nhất.

2. Models thì mập, Controllers thì gầy - Fat models, skinny controllers

Đặt tất cả các logic liên quan đến DB vào các Eloquent model hoặc vào các lớp Repository nếu bạn đang sử dụng Query Builder hoặc raw Query.

Coder Laravel gà sẽ viết:

public function index()
{
    $clients = Client::verified()
        ->with(['orders' => function ($q) {
            $q->where('created_at', '>', Carbon::today()->subWeek());
        }])
        ->get();

    return view('index', ['clients' => $clients]);
}

Về logic chả có gì sai, mình mà nói nó sai có khi nó táng vỡ alo mình. Nhưng nếu mình là coder Laravel chuẩn mình sẽ viết sao:

public function index()
{
    return view('index', ['clients' => $this->client->getWithNewOrders()]);
}

class Client extends Model
{
    public function getWithNewOrders()
    {
        return $this->verified()
            ->with(['orders' => function ($q) {
                $q->where('created_at', '>', Carbon::today()->subWeek());
            }])
            ->get();
    }
}

đặt một phương thức getWithNewOrders() viết tất tần tật Query trong đó và ngoài controller chỉ gọi 1 dòng duy nhất. Giả sử như có 10 chỗ dùng getWithNewOrders() chỗ nào bạn cũng phang thẳng vào controller, chẳng may logic đó cần chỉnh sửa, bạn phải chỉnh 10 chỗ. Nếu không phải bạn chỉnh sửa mà là đồng đội của bạn, nó sẽ tẩn cho bạn 1 trận ngay cho mà xem.

3. Validation - Kiểm tra dữ liệu đầu vào

Hãy duy chuyển đoạn code validate vào trong Request.

Laravel cung cấp linh hoạt nhiều cách để validate. Ok, ổn cả thôi. Coder Laravel gà chắc chắn sẽ chọn cách đơn giản nhất:

public function store(Request $request)
{
    $request->validate([
        'title' => 'required|unique:posts|max:255',
        'body' => 'required',
        'publish_at' => 'nullable|date',
    ]);

    ....
}

Pro thì sao:

public function store(PostRequest $request)
{    
    ....
}

// chạy lệnh: php artisan make:request PostRequest
class PostRequest extends Request
{
    public function authorize()
    {
        true;
    }

    public function rules()
    {
        return [
            'title' => 'required|unique:posts|max:255',
            'body' => 'required',
            'publish_at' => 'nullable|date',
        ];
    }
}

4. Logic nghiệp vụ (Business) phải ở trong lớp dịch vụ (Service)

Giả sử như bạn có 1 form trong đó có mục upload hình, dữ liệu sẽ được gửi lên "ArticleController@store" và bạn lưu hình upload lên vào một thư mục nào đó trên server. Ta cùng coi coder Laravel gà sẽ viết gì nào:

public function store(Request $request)
{
    if ($request->hasFile('image')) {
        // move file vào 1 thư mục nào đó
        $request->file('image')->move(public_path('images') . 'temp');
    }
    
    ....
}

Version Pro

public function store(Request $request)
{
    $this->articleService->handleUploadedImage($request->file('image'));

    ....
}

class ArticleService
{
    public function handleUploadedImage($image)
    {
        if (!is_null($image)) {
            $image->move(public_path('images') . 'temp');
        }
    }
}

Bạn thấy gì không? NGUYÊN TẮC THỨ NHẤT LUÔN ĐÚNG!

Vì sao? => Hàm store ý nghĩa của nó là store dữ liệu người dùng gửi lên vào database, nếu kiêm luôn cả việc move hình đi đâu nữa thì chẳng phải là vi phạm nguyên tắc thứ nhất rồi sao? Việc lưu hình đi đâu có phải là 1 nghiệp vụ không? Đúng vậy, những thứ gì mang tính đặc thù hãy đưa nó cho Service class xử lý nhé!

Khi xử lý các nghiệp vụ, ta nên đưa vào lớp service. Có rất nhiều lợi ích như sau:

1. Trong controller sẽ mỏng đi, đáp ứng nguyên lý số 2 (mỏng controller).
2. Ngoài front ta cũng xử lý upload image, trong backend ta cũng xử lý upload image, nếu viết thẳng trong controller ta sẽ k tái sử dụng được (ta sẽ chọn cách copy code - sai từ đây) => Tái sử dụng
3. Khi nghiệp vụ quy về cho service xử lý, nghiệp vụ thay đổi ta chỉ cần maintain lớp service mà k quan tâm nó được dùng ở đâu => Dễ maintain
4. ...

5. Don't repeat yourself (DRY) - Đừng tự lặp lại chính mình

Tái sử dụng code của bạn bất cứ khi nào có thể. Hãy áp dụng nguyên tắc thứ nhất ở trên, chắc chắn bạn sẽ không vi phạm nguyên tắc số 5 này. Hễ bạn thấy đoạn code nào được viết từ 2 lần trở lên, hãy nghiên cứu đưa nó về 1 hàm và gọi đến, nhiều hàm có cùng điểm giống nhau thì tổ chức thành class. Đấy là cách mà pro đã làm.

Ta hãy xem bạn tự làm khổ mình như thế nào bằng cách xem ví dụ dưới đây nhé

public function getActive()
{
    return $this->where('verified', 1)->whereNotNull('deleted_at')->get();
}

public function getArticles()
{
    return $this->whereHas('user', function ($q) {
            $q->where('verified', 1)->whereNotNull('deleted_at');
        })->get();
}

Bạn thấy gì không where('verified', 1)->whereNotNull('deleted_at') được viết ở 2 nơi. Coder có kinh nghiệm sẽ viết:

public function scopeActive($q)
{
    return $q->where('verified', 1)->whereNotNull('deleted_at');
}

public function getActive()
{
    return $this->active()->get();
}

public function getArticles()
{
    return $this->whereHas('user', function ($q) {
            $q->active();
        })->get();
}

Easy, đưa phần giống nhau vào scope query trong Laravel, sau này có thêm điều kiện active là sms verify chẳng hạn, bạn có phải mất công đi sửa code ở N chỗ hay không?

6. Ưu tiên dùng Eloquent hơn Query Builder, raw SQL. Ưu tiên Collection hơn là array.

Eloquent cho phép bạn viết mã có thể đọc và duy trì được sau này. Eloquent có quá trời built-in tools như scope, soft deletes, events, relationship, ...

Nhiều bạn sẽ đặt tốc độ lên bàn cân để so sánh, đặt hoài nghi về Eloquent hãy xem biết bao nhiêu ưu điểm đổi lấy vài phần trăm speed là quá đáng để hi sinh.

SELECT *
FROM `articles`
WHERE EXISTS (SELECT *
              FROM `users`
              WHERE `articles`.`user_id` = `users`.`id`
              AND EXISTS (SELECT *
                          FROM `profiles`
                          WHERE `profiles`.`user_id` = `users`.`id`) 
              AND `users`.`deleted_at` IS NULL)
AND `verified` = '1'
AND `active` = '1'
ORDER BY `created_at` DESC

Coder Laravel pro:

Article::has('user.profile')->verified()->latest()->get();

7. Mass assignment - Gán giá trị hàng loạt

Khi tạo một bài viết mới, code sẽ như thế này:

$article = new Article;
$article->title = $request->title;
$article->content = $request->content;
$article->verified = $request->verified;
// Add category to article
$article->category_id = $category->id;
$article->save();

Hãy dùng tính năng Mass assignment đưa Laravel kế thừa từ Ruby đi

$category->article()->create($request->all());

8. Không thực hiện truy vấn trong Blade view và sử dụng eager loading (N + 1 query)

Giả sử trong Blade bạn thực hiện show danh sách all user, đi kèm với profile.

@foreach (User::all() as $user)
    {{ $user->profile->name }}
@endforeach

Bạn thấy đấy, profile chính là mối quan hệ và Laravel sẽ truy vấn Query đó sau mỗi vòng lặp, giả sử có 100 user thì đoạn code trên sẽ thực hiện 101 truy vấn lên db

Coder Laravel chuẩn phải viết

// trong controller
$users = User::with('profile')->get();

// ngoài blade view
@foreach ($users as $user)
    {{ $user->profile->name }}
@endforeach

9. Ghi chú cho đoạn code của bạn, nhưng hơn hết hãy đặt tên hàm và biến có ý nghĩa

Bad:

if (count((array) $builder->getQuery()->joins) > 0)

Tốt hơn xíu là có comment lại code:

// Determine if there are any joins.
if (count((array) $builder->getQuery()->joins) > 0)

Tốt hơn hết là phải thế này:

if ($this->hasJoins())

Tên hàm đã rõ nghĩa quá rồi, không cần phải comment. Trong hàm hasJoins bạn viết logic cho nó là ok

10. Đừng bỏ code JS, CSS vào blade view, đừng bỏ HTML vào class PHP

Css thì bỏ vào file css thì không nói gì rồi, trường hợp hay gặp nhất là push dữ liệu PHP vào JS. Gà mờ sẽ viết như sau

let article = '{{ json_encode($article) }}';

Nạp thẳng json_encode vào javascript ngay trong file blade view.

Cách tốt hơn là put giá trị vào 1 nơi nào đó trong blade view

<input id="article" type="hidden" value="@json($article)">

<!-- hoặc -->

<button class="js-fav-article" data-article="@json($article)">{{ $article->name }}<button>

Rồi lấy giá trị đó ra ở file JS:

let article = $('#article').val();

<!-- hoặc -->

let article = $('#article').data('article');

11. Sử dụng các files config và language, hằng số thay vì văn bản trong code

Nguyên tắc khi code là những thứ có khả năng thay đổi linh hoạt thì không fix cứng vào 1 chỗ. Giả dụ, kiểm tra bài viết này có phải là normal hay không?

public function isNormal()
{
    return $article->type === 'normal';
}

Thay vì gõ normal trực tiếp trong code, ta định nghĩa 1 lớp ArticleType hoặc bỏ luôn trong Article Eloquent Model luôn:

<?php

namespace App;

use Illuminate\Database\Eloquent\Model;

class Article extends Model
{
    const TYPE_NORMAL = 'normal';
    
    public function isNormal()
    {
        return $article->type === Article::TYPE_NORMAL;
    }
}

Hoặc như trong trường hợp controller xử lý thành công và trả về một message cho người dùng, coder mới thường hay viết thế này

public function store(Request $request)
{
    # lưu bài viết vào db
    return back()->with('message', 'Thêm bài viết thành công!');
}

Hãy dùng Laravel Localization đi nhé, chả phức tạp như bạn nghĩ. Nhiều bạn cho là rắc rối vì phải định nghĩa trong language file, nhưng thực ra các bạn chưa biết. Laravel cung cấp 2 hình thức đọc file đa ngôn ngữ là từ file .php và .json. Trường hợp ở trên sẽ viết lại như sau:

public function store(Request $request)
{
    # lưu bài viết vào db
    // đọc từ file php
    return back()->with('message', __('app.article_added'));
    // đọc từ file json
    return back()->with('message', __('Thêm bài viết thành công!'));
}

Cách đọc từ file json rất tiện cho bạn nào lười, Laravel sẽ hiện thị nguyên chuỗi gốc nếu k tìm thấy bản dịch tương ứng, thay vì show đoạn text 'app.article_add' vô nghĩa với người dùng khi không tìm thấy.

12. Sử dụng các công cụ chuẩn của Laravel được cộng đồng chấp nhận

Laravel tích hợp cực kì nhiều chức năng và gói, đã được cộng đồng đón nhận và sử dụng, thay vì phải sử dụng gói và công cụ của bên thứ 3. Trừ khi khách hàng yêu cầu, và tính chất dự án yêu cầu phải có. Tại sao:

• DEV LARAVEL sẽ cần phải tìm hiểu các công cụ thứ 3 này.
• Cơ hội nhận trợ giúp từ cộng đồng Laravel thấp hơn đáng kể
• Khách hàng của bạn cũng sẽ không trả tiền cho cho điều đó

13. Tuân theo quy ước đặt tên của Laravel

Hãy làm theo các quy ước đặt tên được chấp nhận bởi cộng đồng Laravel như sau:

14. Sử dụng cú pháp ngắn hơn và dễ đọc hơn nếu có thể

Laravel hỗ trợ rất nhiều helpers method để tạo nên những đoạn code ngắn và rõ ngữ nghĩa. Danh sách helpers method xem ở đây nhé

Bad:

$request->session()->get('cart');
$request->input('name');

Good:

session('cart');
$request->name;

15. Sử dụng IoC container hoặc facades thay vì new Class

Chả biết nói sao với cái này, vì nó hơi hướng trừu tượng khó hiểu. Đại loại object của class phải được khởi tạo qua IoC container hoặc facade trong Laravel. Khởi tạo ở __construct

Coder mới vào Laravel sẽ viết:

public function store(Request $request)
{
    $user = new User;
    $user->create($request->all());
}

Còn áp dụng nguyên tắc 15 trên thì viết lại như sau:

protected $user;

public function __construct(User $user)
{
    $this->user = $user;
}

public function store(Request $request)
{
    $this->user->create($request->all());
}

16. Không lấy dữ liệu trực tiếp từ tệp .env

Đây là lỗi phổ biến khá nhiều bạn mắc phải nè, mục đích ENV sinh ra là để cá nhân hóa môi trường (env trong environment) để làm việc tập thể, ngoài ra còn để chứa 1 số dữ liệu nhạy cảm như mật khẩu, ... khi share, public code.

Quy trình chuẩn phải là như sau: khai báo trong .env nạp vào config lấy ra dữ liệu.

Gà thì viết như sau:

public function index()
{
    $apiKey = env('API_KEY');
}

Nên viết như sau:

// config/api.php
<?php

return [
    ...
    'key' => env('API_KEY'),
    ...
]

// lấy API_KEY ở controller
public function index()
{
    $apiKey = config('api.key');
}