Bạn đã từng không nhận làm một công việc lập trình nào đó hay chưa? Không phải bởi vì công việc đó không trả lương đủ cao, có chế độ phúc lợi nghèo nàn, hoặc ít có cơ hội thăng tiến — mà bởi vì công việc đó tự bản thân nó khiến cho bạn cảm thấy không được thoải mái? Chúng ta hãy cùng nghe câu chuyện của một độc giả trên trang freshmeat.net nhé:

Sau khi trao đổi một lúc, anh ta mới bàn sang vấn đề chính. Script CGI mà tôi tạo ra sẽ phục vụ cho việc lưu trữ một số lượng lớn hình ảnh và khiến cho chúng có thể tìm kiếm theo chủ đề. Nếu dừng lại chỉ có vậy thì không có gì phải bàn, nhưng khi tôi hỏi thêm, pha lẫn chút tò mò, rằng chúng tôi đang nói về loại hình ảnh nào, thì tôi đã khá sốc khi biết rằng đó là ảnh khiêu dâm. Vâng, khiêu dâm.

Tôi đã chấp nhận làm công việc đó, và cuộc đời tôi cũng đã thay đổi một cách đột ngột. Thay vì những người bạn của tôi sẽ nói “cool” hoặc một số lập trình viên mà tôi biết sẽ nói rằng “script đó hay quá”, thì họ lại né tránh, và từ chối nói chuyện với tôi, từ chối xem qua script mà tôi đã viết. Trong một thời gian dài, tôi đã tự hỏi mình rằng TẠI SAO. Năm nay, tôi có đi đến một buổi hội thảo, tôi chỉ đến đó với mục đích để tìm kiếm một công nghệ gì mới mẻ để học hỏi thôi, chứ không có ý định gì khác. Tất cả mọi người mà tôi đã nói chuyện thì rất thân thiện, dễ mến, thẳng thắn và cởi mở cho đến khi tôi nói với họ về công việc mà mình đang làm để kiếm sống. Thì ngay tức thì họ đột nhiên như sực nhớ ra là họ có một việc gì đó quan trọng hơn cần phải làm.

Tại sao vậy? Không lẽ tôi đang làm việc trong một ngành công nghiệp người lớn thì đồng nghĩa rằng tôi là một thằng cha đồi bại? Nó có nghĩa rằng tôi là một thằng cha biến thái bệnh hoạn? Nó có nghĩa rằng tôi là một kẻ không đáng tin cậy? Nó có nghĩa rằng những dòng code mà tôi viết ra là rất tồi?

Đó là 8 năm về trước. Tôi tự hỏi rằng liệu hiện nay vị tác giả của bài viết gốc nói trên bây giờ đã ngoài 30 tuổi, và có còn đang làm công việc đó trong nghề nghiệp của anh ta. Liệu anh ta vẫn còn đang viết code cho ngành công nghiệp người lớn? Không biết sao, tôi nghi ngờ về điều đó.

Cũng không phải là ngẫu nhiên khi tôi đề cập đến vấn đề này. Trước đây tôi đã có lúc ở vào tình huống giống như vậy. Khoảng 10 năm về trước, tôi đã có một cuộc phỏng vấn xin việc vào vị trí lập trình viên cho một nhà cung cấp tại North Carolina khá nổi tiếng về các sản phẩm dành cho người lớn. Sau cuộc phỏng vấn đó, tôi đã hỏi ý kiến bạn gái tôi (bây giờ là vợ tôi) liệu cô ấy có cảm thấy phiền lòng nếu tôi nhận một công việc, mà ít nhiều nó nằm trong ngành công nghiệp người lớn hay không. Mặc dù cô ấy là một người khá mềm dẻo trong hầu hết mọi chủ đề, nhưng đây là một vấn đề mà cô ấy có một sự nghiêm túc đến cứng rắn. Tôi nhớ là cô ấy đã nói những lời như sau “chúng ta sẽ nói với bố mẹ mình ra sao?”. Đó là một câu hỏi thẳng thắn. Đối với việc này, bạn sẽ nói với bạn bè của mình ra sao khi họ hỏi bạn đang làm việc ở đâu? Những đồng nghiệp của bạn là ai? Và điều đó là cũng quá đủ để khiến tôi không nhận làm công việc đó.

Nhiều năm sau đó, tôi có tình cờ gặp lại một trong những người đồng nghiệp cũ, người mà đã nhận làm công việc ở đó. Qua trao đổi thì tôi nhận ra rằng mình đã có một quyết định đúng đắn, nhưng không phải vì những lý do như bạn có thể đang nghĩ. Đã có những vấn đề về kỹ thuật và quản lý đối với công việc đó mà vượt quá bất kỳ ảnh hưởng từ chính sự lựa chọn không bình thường trong ngành công nghiệp này. Và khi tôi hỏi anh ta rằng, môi trường làm việc ở đó như thế nào, khi suốt ngày phải làm việc cùng với các sản phẩm của người lớn, thì anh ta chỉ trả lời bằng một từ gọn lỏn rằng: kỳ quặc.

Ngành công nghiệp người lớn hiện nay có những thách thức về kỹ thuật và scaling (mở rộng hệ thống) hết sức thú vị, có lẽ còn thú vị hơn việc cứ ngồi viết những dòng CRUD (Create, Retrieve, Update, Delete) cho một ứng dụng nghiệp vụ của một công ty MegaCorp nào đó. Gần đây trên mạng xã hội Reddit cũng có bàn luận về chủ đề này, có một thread hỏi là nếu bạn trước đây có thiết kế một trang web khiêu dâm, thì bạn có ghi nó vào hồ sơ xin việc của mình hay không?. Một độc giả trên đó đã nói như sau:

Các trang web [người lớn] có muôn vàn thuộc tính đòi hỏi phải có chất lượng cao với chúng; nào là xử lý thanh toán, bảo mật nội dung, quản lý username và password (đặc biệt là dịch vụ tự duy trì) cập nhật phải nhanh và, nếu trang web của bạn thành công, thì một số vấn đề thú vị về scaling (mở rộng hệ thống) cũng cần phải được tính toán đến.

Tôi làm việc cho một trang web [người lớn]. Và nó sẽ nằm trong hồ sơ xin việc (resume) của tôi sau này. Bất kỳ ai tôi đã nói chuyện với tư cách chuyên nghiệp hoặc bán chuyên nghiệp thì đều rất ấn tượng và muốn biết chi tiết về những kỹ thuật trong việc thiết lập server và băng thông của chúng tôi. Tôi chưa từng gặp bất kỳ ai, dù là bạn bè hay những người chủ tương lai mà họ lại không thèm nói chuyện với tôi chỉ bởi vì nghĩ rằng tôi đang phục vụ cho một trang web có [nội dung người lớn]. Và tôi cũng sẵn sàng tuyên bố rằng tôi sẽ không làm việc cho bất cứ ai mà phán xét tôi tiêu cực bởi vì điều đó. Tôi nhận làm công việc này bởi vì những vấn đề scaling rất thú vị của nó và tiềm năng của việc lựa chọn và lọc ra những sự-thông-thái-của-đám-đông. Và bạn biết điều gĩ nữa không, nó thì rất vui.

Cho đến nay tôi đã làm việc trong ngành công nghiệp [người lớn] được trên 8 năm. Nếu tôi đi xin một công việc mới, thì chắc chắn là tôi sẽ ghi công việc này vào bản hồ sơ xin việc (resume) của mình. Tôi không nghĩ rằng mình sẽ muốn làm việc cho một công ty mà họ lại không thể nhìn thấy những lợi ích to lớn của việc có một nhân viên đã từng làm việc trên những hệ thống mà luôn luôn phải hoạt động 24/7, vì mỗi phút downtime của họ sẽ bị mất rất nhiều tiền, và thường xuyên phải release các phiên bản code mới liên tục.

Giọng điệu nói chung của lời khuyên đó là, nếu bạn lựa chọn làm việc trong ngành công nghiệp người lớn, thì bạn phải nói dối về công việc của mình — nên lảng tránh những câu hỏi về công việc của bạn là gì, bạn đang làm việc cho ai, phụ thuộc vào người đưa ra câu hỏi. Ngoài ra bạn cũng nên nói rằng công việc của bạn là tuyệt mật nên không thể tiết lộ ra ngoài và viện dẫn những quy định riêng tư NDA mơ hồ nào đó ra làm lá chắn. Hãy mô tả công việc của bạn theo cách hiểu rộng và chung chung nhất có thể.

Bạn sẽ nghĩ gì nếu tôi đưa ra cho bạn công việc lập trình thú vị có yêu cầu như sau:

• Có thể làm việc ở nhà cho một trang web lớn, có lượng truy cập rất cao cùng với rất nhiều vấn đề thách thức trong việc scaling (mở rộng hệ thống).
• Sử dụng những framework và công nghệ mới nhất.
• Tự quản lý thời gian, đánh giá năng lực theo công viêc.
• Mức lương cao được chuyển khoản qua một tài khoản ngân hàng từ nước ngoài, cùng đầy đủ các chế độ phúc lợi khác.

(Tôi không tự tạo ra một danh sách như trên, tôi chỉ tổng hợp lại yêu cầu của một công việc có thật ngoài kia). Dường như đó là một công việc lập trình rất tuyệt vời, đúng không nào? Nhưng bạn sẽ nghĩ gì nếu tôi nói với bạn rằng công việc này là cho một trang web người lớn? Liệu bạn có còn quan tâm đến nó?

Tôi mang nó vào đây bởi vì gần đây tôi có đọc được một câu chuyện gây ấn tượng sâu sắc về continuous deployment (triển khai code liên tục).

Bộ test của chúng tôi mất 9 phút để chạy (phân bổ qua từ 30 đến 40 máy). Việc đẩy code của chúng tôi lên server mất khoảng 6 phút nữa. Tổng cộng của hai bước này trung bình ở mức cao nhất thì chúng tôi đẩy một phiên bản code mới lên server cứ mỗi 9 phút. Có 6 deploy như vậy trong một giờ. Thậm chí để cho kịp thì chúng tôi thường làm một mớ nhiều commit vào trong chỉ một cycle test/push. Tính ra trung bình thì chúng tôi deploy code mới khoảng 50 lần một ngày.

Tôi rất hăm hở và click chuột theo bài viết để tìm hiểu xem về cái công ty nào mà đã làm những việc phức tạp như vậy trong kỹ nghệ phần mềm, thì tôi biết được rằng nó là một hệ thống 3D chat avatar. Một hệ thống 3D chat avatar cực kỳ khêu gợi. Chỉ cần nhìn vào quảng cáo của họ thì cũng biết sản phẩm của họ là gì:

Cái gì đang được bán ở đây? Trước đây tôi thậm chí đã nhìn thấy những quảng cáo “khêu gợi” giống như vậy của công ty IMVU, với những hình avatar 3D là các cô gái ăn mặc đồ lót thiếu vải tràn ngập trên cả các trang blog Fake Plastic Rock, hầu như khắp mọi nơi. Tôi không phải là người đầu tiên nhận thấy sự liên quan này.

Một độc giả đã biểu lộ sự tức giận của họ với các quảng cáo khêu gợi của công ty IMVU mà đã được chạy trên sidebar của các trang web trong thời gian gần đây. Tôi đã thực sự vui mừng khi biết rằng mình không phải là người duy nhất nổi điên với các quảng cáo của họ. Chúng ta có một cảm giác tồi tệ, xấu xa nhất đối với chúng. Giống kiểu như là một kiểu chào mời “Xin chào mừng bạn đến với Thế Giới Đồi Trụy” vậy. Quảng cáo đó được chạy đến nay đã trên một tháng, và tôi vẫn chưa hề nhìn thấy một bức hình avatar của một người đàn ông nào. Thường là một cô gái lẳng lơ trong bộ bikini, hoặc một cặp hai cô ả tóc xanh mỏ đỏ đang ôm chặt cứng lấy nhau. Việc sử dụng một cô gái đẹp để quảng cáo bán hàng là một cách hoàn toàn chấp nhận được, nhưng làm việc đó cùng với một sự thiếu hụt đạo đức khiến tôi thấy phát khùng. Tôi sẽ chẳng bao giờ sử dụng cái phần mềm của họ, vì những quảng cáo đó khiến cho tôi nghĩ rằng phần mềm chat của họ là một thế giới nơi tập trung những thằng cha “trẻ trâu” ngồi tán phét mà thôi.

Một user profile của IMVU là “hottiepie4life” đã nói rõ quan điểm về IMVU, trong khi nó không chỉ là một phần của ngành công nghiệp người lớn như chúng ta thấy, mà những chiếc váy ngắn cũn cỡn của các cô gái ở đó thì cũng đủ khiến cho tôi, về mặt cá nhân, không cảm thấy thoải mái làm việc cho họ, hoặc nói chuyện với bất kỳ ai mà đã từng làm việc ở đó. Và chắc chắn là những yếu tố này đã làm giảm giá trị về ấn tượng của tôi trong công việc kỹ thuật đang diễn ra ở đó.

Có lẽ đây là vấn đề của riêng tôi. Liệu chủ đề này có bị loãng đi bởi những công việc kỹ thuật tuyệt vời mà team IMVU có thể đang làm? Không. Nhưng lúc này đây, tôi không thể nhận thấy những giá trị mang lại của công việc đó. Tôi không phải là thằng cha làm bộ làm tịch. Và tôi cũng không mong chờ mọi lập trình viên phải trở nên cao quý, quên mình để cống hiến cho sự tốt đẹp của nhân loại. Nhưng rất khó cho tôi để có thể tôn trọng những kỹ sư phần mềm đang làm dịch vụ về những hình thức “giải trí rẻ tiền” kiểu như trên.